Big Brother Is Watching You

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι θα κάναμε άμα κάποιος μας έλεγε πριν 20 χρόνια ότι θα ανοίξουμε την τηλεόραση μας και θα δούμε 15 ανθρώπους κλεισμένους σε ένα σπίτι γεμάτο με κάμερες που τους παρακολουθούν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο ή ότι θα παρακολουθούμε ανθρώπους να τρώνε ποντίκια και σκορπιούς και να κυλιούνται σε λάκκους με φίδια και άλλους που θα υποβάλλονται σε μια χειρουργική επέμβαση live στην τηλεόραση για χάρη ενός τηλεπαιχνιδιού? Νομίζω πως τουλάχιστον θα γελάγαμε για να μην πω πως μπορεί και να κάναμε μέχρι και μήνυση στο κανάλι. Πως καταλήξαμε όμως τελικά όλα αυτά να μπούνε στην ζωή μας? Όταν το απόλυτο αγαθό ενός ανθρώπου είναι η ελευθερία πως είναι δυνατόν να θεωρούμε διασκέδαση την οικειοθελή φυλάκιση κάποιων? Τι είναι αυτό που μας ωθεί πλέον να τα παρακολουθούμε όλα αυτά? Γιατί καθόμαστε και βλέπουμε ανθρώπους να κάνουν πράγματα πέραν της σφαίρας του φυσιολογικού απλά για να βγουν νικητές σε ένα τηλεπαιχνίδι? Τα θέλουμε πραγματικά όλα αυτά η απλά είμαστε πλέον ανήμποροι να αντισταθούμε σε όσα μας πλασάρουν?

Νομίζω ούτε ο ίδιος ο George Orwell το 1949 , όταν έγραφε το μυθιστόρημα του με τίτλο «1984» και έδινε το όνομα “Big Brother” στον δικτάτορα της πόλης Ωκεανίας της οποίας τους κατοίκους είχε υπό συνεχή παρακολούθηση, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι 50 χρόνια μετά το όνομα αυτό θα ήταν απόλυτα συνυφασμένο με την ένια της συνεχής παρακολούθησης. Ούτε φυσικά μπορούσε να φανταστεί ότι το 1999 μια φιλανδική εταιρία παραγωγής θα έδινε αυτό το όνομα στο πιο δημοφιλές πλέον reality και ότι η συνεχής παρακολούθηση που αυτός περιέγραφε ως ενέργεια ενός απολυταρχικό καθεστώς θα ήταν πλέον το concept ενός show όπου οι παίχτες θα δέχονταν να την υποστούν οικειοθελώς.

Φυσικά το πρώτο reality παγκοσμίως δεν ήταν τηλεοπτικό και σίγουρα ήταν αρκετά πιο σκληρό. Το 1877 στον ζωολογικό κήπο του Παρισιού στο τμήμα Jardin d'acclimatation (Κήπος της Εξοικείωσης) παρόλο που εκθέτονταν πολλά άγρια ζώα οι επισκέπτες έδειχναν πιο μεγάλο ενδιαφέρον για τους αφρικανούς ιθαγενείς που τα φρόντιζαν και έτσι τελικά κατέληξαν οι ίδιοι να γίνου ανθρώπινα εκθέματα. Οι επισκέπτες που πήγαιναν να δουν τους ιθαγενείς έφτασαν σχεδόν το ένα εκατομμύριο και έτσι οι αρμόδιοι αποφάσισαν να πρόσθεσαν και άλλα «ζώα» στην συλλογή τους. Ο κήπος εμπλουτίστηκε με Εσκιμώους, Λάπονες, Γκαούτσος και άλλες φυλές τους οποίους ο κόσμος μαζευότανε για να τους δει να ζούνε σε κλουβιά και να τρώνε με τα χέρια. Τελικά το 1931 ο κήπος έκλεισε γιατί ένας Πυγμαίος ιθαγενής δεν άντεξε και αυτοκτόνησε.



Το 1992 το MTV είχε την ιδέα να δημιουργήσει ένα show όπου θα παρακολουθεί
μια ομάδα φοιτητών με κάμερες 24 ώρες το 24ωρο. Το show ονομάστηκε “Real World” και το πρώτο reality ήταν πλέον γεγονός.

Τα reality όπως ήταν αναμενόμενο ήρθαν και στην Ελλάδα το 2001 όταν ο τηλεοπτικός σταθμός ΑΝΤ1 πρόβαλέ για πρώτη φορά στην Ελλάδα το “Big Brother 1”. Και φυσικά αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός το υποδεχτήκαμε με τον δέοντα πανζουρλισμό. Το αποκορύφωμα ήρθε τα πρώτα λεπτά του 2002 όταν οι έλληνες αντί να ανταλλάξουμε ευχές, δώρα και φιλιά με φίλους και γνωστούς μείνανε καθηλωμένοι μπροστά από την τηλεόραση αγωνιώντας για το ποίος θα είναι ο νικητής του show.

Γιατί τέτοια αγωνία? Τι έχουν τελικά αυτά τα παιχνίδια που μας κάνουν να εθιστούμε τόσο πολύ? Είναι το καινούργιο και το άγνωστο ή είναι τελικά η ικανοποίηση μιας κρυφής μας ανάγκης να εισχωρήσουμε μέσα στις ζωές των άλλων? Ξαφνικά μπορούμε να μπούμε στις ζωές αυτών των ανθρώπων και να τους βλέπουμε όποτε θέλουμε χωρίς την ενοχή ότι κρυφοκοιτάμε έχοντας το άλλοθι της αυτόβουλης συμμετοχής τους. Λες και αυτό το κάνει περισσότερο ηθικό. Αλλά δεν είναι μόνο το ότι μπορούμε να μπούμε στις ζωές των ανθρώπων, είναι και το ότι ξαφνικά μπορούμε και να τις καθορίσουμε. Δεν είμαστε ποια απαθείς θεατές. Ταυτίζουμε τους εαυτούς μας με κάποιους παίχτες και ξαφνικά νιώθουμε σαν να παίζουμε και εμείς. Με το να ψηφίζουμε και να καθορίζουμε την εξέλιξη μπαίνουμε εμείς στην θέση του σκηνοθέτη. Ποίος θα μείνει ποίος θα φύγει ποίος είναι καλός ποίος κακός. Όλα περνάνε από την κρίση μας.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει τους ίδιους να παίρνουν μέρος σε αυτά τα παιχνίδια? Τι τους οδηγεί να πάρουν μια τέτοια απόφαση? Οι απαντήσεις νομίζω ποικίλουν με τις ποιο προφανείς να είναι η δόξα και το χρήμα. Φυσικά όλα αυτά με το αντίτιμο της ανεξέλεγκτης έκθεσης στα φώτα της δημοσιότητας και της showbiz. Μια έκθεση που θα τους δώσει μια τεράστια μεν παροδική δε αναγνωσιμότητα που πολλοί από αυτούς είναι δύσκολο να διαχειριστούν. Δεν είναι λίγες οι φορές που στο εξωτερικό παίχτες reality αυτοκτόνησαν μετά από καιρό γιατί όταν τα φώτα της δημοσιότητας έσβησαν πλέον γι αυτούς δεν μπορούσαν να αποδεχτούν πως από την απόλυτη αναγνωσιμότητα πέρασαν στην απόλυτη αφάνεια.

Δεν είναι μόνο οι ίδιοι όμως που επηρεάζονται από την showbiz. Η έκθεση στα φώτα της δημοσιότητας, δίνει δυστυχώς το άλλοθι σε ανθρώπους, που υποτίθεται πως είναι δημοσιογράφοι, να ψάξουν κάθε απόκρυφο κομμάτι της ιδιωτική σου ζωή αλλά και των κοντινών σου ανθρώπων και να βγάλουν στην δημοσιότητα οτιδήποτε μπορεί να φέρει έστω και ψίχουλα τηλεθέασης. Έτσι οι παίχτες άλλα και τα κοντινά τους πρόσωπα γίνονται έρμαια των πάσης φύσεως τηλε-δικηγόρων στα πάνελ με καταστροφικές για την ψυχική τους υγεία συνέπειες πολλές φορές .

Αυτές είναι οι παράπλευρες παρενέργειες τις δημοσιότητας που πολλοί δεν τις σκέφτονται αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως πρέπει να είναι έτοιμοι να τις αντέξουν. Άρα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς αν αξίζει πραγματικά τον κόπο. Τα reality είναι αναλώσιμα show. Απλά μας ανοίγουν μια κλειδαρότρυπά για να μπορούμε να δούμε. Το ίδιο αναλώσιμοι είναι οι παίχτες. Για τους περισσότερους από αυτούς όσο εύκολα θα ανάψουν τα φώτα της δημοσιότητα τόσο εύκολα και θα σβήσουν. Από το τίποτα στο Παν και πάλι στο τίποτα. Αλήθεια ποιος θυμάται σήμερα τους παίχτες του BigBrother1. Ποιος ασχολείται μαζί τους?

Ας μην γελιόμαστε όμως. Αν νομίζουμε ότι οι μόνοι που χάνουνε από την όλη ιστορία είναι οι παίχτες είμαστε γελασμένοι. Όλοι μαζί χάνουμε. Γινόμαστε πιο χαλαροί πιο ανεκτικοί και μαθαίνουμε να δεχόμαστε πολλά πράγματα χωρίς να τα περνάμε από κριτική καταλήγοντας έτσι να τα εκθειάζουμε τηλε-σκουπίδια και να το τα θεωρούμε σαν φυσιολογικά επακόλουθα της εποχής. Φυσικά το θέμα του γιατί έχουμε καταντήσει την ψυχαγωγία μας να αποτελείτε από τέτοια show δεύτερης και τρίτης διαλογής είναι ένα ερώτημα που είναι πιο σύνθετο και χρήζει μεγαλύτερης ανάλυσης.