Το δημοσιονομικό είναι χωρίς αμφιβολία το πιο άμεσο και πιεστικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Δεν είναι όμως το μοναδικό. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει γενικότερο πρόβλημα αναπτυξιακού προτύπου. Τα ελαττώματα του τρέχοντος αναπτυξιακού προτύπου είναι, λίγο πολύ, γνωστά:
- Ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή, την κατανάλωση, την ελλειμματική δημόσια διαχείριση και τις εισαγωγές εις βάρος της αποταμίευσης και των εξαγωγών.
- Ενθαρρύνει την πρόωρη συνταξιοδότηση εις βάρος της εργασίας.
- Εμποδίζει την επιχειρηματικότητα και θέτει φραγμούς στον ανταγωνισμό.
- Ευνοεί τον κομματισμό και τα δίκτυα γνωριμιών εις βάρος της αξιοκρατίας και της αριστείας.
- Δεν αποθαρρύνει την ανάπτυξη εξωθεσμικών σχέσεων μεταξύ του κράτους και ποικίλων επιχειρηματικών, συνδικαλιστικών και κομματικών συμφερόντων.
- Δε μεριμνά επαρκώς για το περιβάλλον, για ζητήματα διαφάνειας, διαφθοράς, και εταιρικής διακυβέρνησης.
Τα αίτια των ελαττωμάτων του αναπτυξιακού προτύπου είναι μια σειρά από παθογένειες που κυρίως χαρακτηρίζουν το ελληνικό δημόσιο. Παραδείγματος χάριν:
- Μεγάλοι δημόσιοι οργανισμοί, όπως τα νοσοκομεία, δε χρησιμοποιούν διπλογραφικό λογιστικό σύστημα, ενώ δε γίνεται ηλεκτρονική καταγραφή της συνταγογράφησης και άλλων πράξεων.
- Υπάρχουν υποχρεωτικές ή συνιστώμενες κατώτατες τιμές, οι οποίες θεσπίζονται σε σχετικά υψηλό επίπεδο σε αρκετά προϊόντα και υπηρεσίες, όπως, π.χ. τα αντίγραφα φάρμακα και τα ξενοδοχεία, με ανεπιθύμητες επιπτώσεις είτε στη δημόσια δαπάνη είτε στον ανταγωνισμό, ή και στα δύο μαζί.
- Η δημόσια περιουσία δεν έχει καταγραφεί και αποτιμηθεί, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αποτιμηθεί και η συνολική απόδοσή της.
- Δεν υπάρχει μέτρηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων στις περισσότερες δραστηριότητες του δημοσίου, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής πολιτικής κινήτρων και ανταγωνισμού εντός του δημόσιου τομέα (π.χ. μεταξύ των νοσοκομείων, των πανεπιστημίων κτλ.).
- Το κράτος φορολογεί με μοναδιαίους συντελεστές επί του τζίρου, και όχι στη βάση βιβλίων εσόδων-εξόδων, πολλές επιχειρήσεις, ακόμα και όταν σε ορισμένους κλάδους καθορίζει τα ποσοστά κέρδους τους.
- Το θεσμικό πλαίσιο και η τραπεζική πρακτική ευνοούν τη χρήση επιταγών εις βάρος της έκδοσης τιμολογίων, γεγονός που αποτελεί την κύρια αιτία της φοροδιαφυγής.
Αυτές οι στρεβλώσεις ερμηνεύουν και αντανακλώνται στο υψηλό δημόσιο και εξωτερικό χρέος, τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα, τις χαμηλές επιδόσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, την υψηλή ανεργία των νέων, το ελλειμματικό ασφαλιστικό σύστημα, τη μεγάλη αύξηση των δαπανών, την ελλιπή λειτουργία του ανταγωνισμού, την ανεπαρκή δημόσια διοίκηση.
*Απόσπασμα από ομιλία στις 21-12-2009 με τίτλο: "Η ελληνική οικονομία σε αναζήτηση στρατηγικής: Στόχοι και μέσα για μια ολική επαναφορά",
του Γιάννη Στουρνάρα
Καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών &
Επιστημονικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου