Στέφανος Μάνος, Βασίλης Κοντογιανόπουλος και Γιάννης Μπουτάρης: Νέος πολιτικός Σχηματιμός? Νέο Κόμμα?

Νομίζω ότι σήμερα (μιας και ξημερώνει Τρίτη 17 Μαρτίου) μάλλον θα μάθουμε ποια είναι τελικά τα σχέδια του κ. Μάνου και της τριανδρίας γενικότερα.
Σε αυτή μου την ανάρτηση αναδημοσιεύω το άρθρο που υπογράφεται από τους Σ. Μάνο, Β. Κοντογιανόπουλο και Γ. Μπουτάρη και που δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή της 8ης Φεβρουαρίου.



Δύο πολιτικές επιλογές: δράση ή μοιρολατρία

Των Β. Κοντογιαννοπουλου, Στ. Μανου, Γ. Μπουταρη*

Η Ελλάδα βυθίζεται σε βαθιά και πολύπλευρη κρίση. Η οικονομική κρίση θέτει σε δοκιμασία τις ήδη καταπονημένες αντοχές, όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας. Εδώ και πολλούς μήνες η Ελλάδα κυριαρχείται από βαρύτατα σκάνδαλα, πρωτοφανείς μορφές διαφθοράς, αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις, κρατική ανυπαρξία και κυνισμό και από ένα επικίνδυνο συνδυασμό «ντόπιας» και «εισαγόμενης» οικονομικής κρίσης. Η εμφανής αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το εκρηκτικό αυτό μείγμα οδηγεί τη χώρα σε αδιέξοδα

Στο πεδίο της οικονομίας, την εικόνα του προβλήματος συνθέτουν το τεράστιο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών, το ύψος του δημόσιου χρέους και τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα. Ολα δείχνουν ότι η Ελλάδα και οι επιχειρήσεις της δεν μπορούν να ανταγωνιστούν. Εκμεταλλευτήκαμε όλα τα «καλά» του ευρώ (χαμηλά επιτόκια, σταθερότητα, μηδενισμός συναλλαγματικού κινδύνου) αλλά αρνηθήκαμε όσες υποχρεώσεις μας επέβαλε. Εδώ που έχουμε φθάσει, δεν έχουμε πια την επιλογή της μετάθεσης στο μέλλον των αναγκαίων διορθωτικών αποφάσεων. Οι κίνδυνοι είναι προ των θυρών.

Στο πεδίο των θεσμών ζούμε μια συνεχή, βάναυση και απροσχημάτιστη παραβίαση βασικών θεσμικών κανόνων, είτε αυτοί αφορούν τη Δικαιοσύνη είτε την περιβαλλοντική προστασία είτε την ασφάλεια του μέσου πολίτη, και πολλών δεκάδων άλλων «είτε». Αποτέλεσμα: η βαθμιαία, αλλά συστηματική ανάδειξη της βίας, της περιφρόνησης του συλλογικού σε έκταση που πλέον πλήττει στην καρδιά όλο και περισσότερες κοινωνικές λειτουργίες.

Απέναντι στην κατάσταση αυτή έχουμε την αδυναμία της κυβέρνησης να κυβερνήσει και να λάβει αποφάσεις που θα δώσουν μια προοπτική στον τόπο. Η αδυναμία αυτή παρακολουθείται και από την αδυναμία της αντιπολίτευσης να παίξει έναν υπεύθυνο και συγκροτημένο ρόλο, να δώσει ένα όραμα, να δείξει επιλογές στη δύσκολη συγκυρία που περνάμε. Οταν η κρίση απαιτεί πολιτικές προτάσεις ή και συναινέσεις, το πολιτικό σύστημα απορρίπτει και τα δύο. Τα κόμματα προτάσσουν τα μικροκομματικά τους συμφέροντα. Καταφεύγουν σε όσα μας έφεραν στο τωρινό «χάλι»! Στην εκλογολογία, την παροχολογία, την υποσχεσιολογία και τη σκανδαλολογία.

Στην κρίσιμη αυτή οικονομική και πολιτική συγκυρία οι εκλογές –για τις οποίες τόση συζήτηση γίνεται– παρ’ όλο που φαντάζουν αναγκαίες, δεν θα λύσουν κανένα πρόβλημα. Αντίθετα θα τα επιδεινώσουν. Ενώ η συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κρίσης και τη διευκόλυνση λήψης κρίσιμων αποφάσεων, και τα δύο κόμματα την απορρίπτουν. Η στάση τους απαξιώνει στα μάτια των ψηφοφόρων την ίδια την ιδέα των διακομματικών συνεργασιών.

Και στα δύο κόμματα έχουν κυριαρχήσει πανίσχυροι κομματικοί μηχανισμοί με στόχο την άλωση και νομή της εξουσίας. Οι ιδεολογίες και η έννοια της αποτελεσματικής κάλυψης των κοινωνικών αιτημάτων καταπατήθηκαν από τα κομματικά και προσωπικά συμφέροντα. Ετσι, πολιτικές και ηγεσίες επιλέγονται με μοναδικό στόχο την προάσπιση στενά κομματικών, ακόμα και ατομικών, συμφερόντων, όπως ιστορικά συνέβη στις κοινωνίες που περιέπεσαν σε παρακμή. Κομματικό συμφέρον και ιδιοτέλεια αποτελούν το έδαφος πάνω στο οποίο καλλιεργείται η παρακμή της δημόσιας ζωής και ο εξοστρακισμός κάθε έννοιας του «δημόσιου ή συλλογικού συμφέροντος». Με τέτοιες πρακτικές και αντιλήψεις, με τέτοια πολιτική κουλτούρα, η αποτυχία είναι εξασφαλισμένη. Είναι ορατό, ότι ο κρίσιμος κρίκος της ατέλειωτης αλυσίδας των αδυναμιών μας είναι ο τρόπος διακυβέρνησης, ο τρόπος λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Γι’ αυτό και η εμπλοκή. Τα κόμματα εξουσίας καλούνται να ανατρέψουν κεντρικά στοιχεία της λειτουργίας της εξουσίας, δηλαδή του εαυτού τους. Μια τέτοια ανατροπή δεν είναι ορατή. Και αυτό καθορίζει το τέλμα στο οποίο συνεχώς βυθιζόμαστε.

Ομως, σε όλους τους πολιτικούς χώρους υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις που συναισθάνονται τις ευθύνες τους, απέναντι στη χώρα, στον εαυτό τους, στις αξίες που κληρονόμησαν και στην πραγματική πολιτική. Υπάρχουν πνευματικές, κοινωνικές και παραγωγικές δυνάμεις που συνειδητοποιούν ότι έχουν ευθύνη να μεριμνήσουν για το γενικό συμφέρον. Δυνάμεις που έχουν τη θέληση να συνεισφέρουν στα κοινά. Υπάρχουν ολοένα και περισσότεροι πολίτες που, απαλλαγμένοι από κομματικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις, με προοδευτική κατεύθυνση, ασφυκτιούν από την αναποτελεσματικότητα, την αναξιοκρατία, τη διαφθορά. Πολίτες που μάχονται για αλήθειες, προοπτικές και δημιουργία, και αναγνωρίζουν ότι ένα καλύτερο μέλλον είναι συνδεδεμένο με μεταρρυθμίσεις.

Τη λύση μπορεί να δώσει μόνο μια αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων, που θα λειτουργήσει στην κατεύθυνση μιας ρήξης με τις πολιτικές ενός στείρου εγκλωβισμού. Που, αν και με διαφορές στις ιδεολογίες, τις προτεραιότητες, τις αξίες θα δώσουν μάχες για πραγματιστικές αποφάσεις και συναινέσεις γύρω από βασικούς «κοινούς παρονομαστές», μακριά από τα διχαστικά στοιχεία που καθηλώνουν τα πάντα σε ακινησία.

Ο κόσμος αλλάζει και οι διεθνείς ανακατατάξεις θα είναι σημαντικές. Στην Ευρώπη και στην Αμερική οι πολιτικές ηγεσίες μέσα από την κρίση και παρά την κρίση επενδύουν στην αρχιτεκτονική του αύριο. Στην εκπαίδευση, στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, στην περιβαλλοντική προστασία, σε κοινωνικά χρήσιμες τεχνολογίες. Στη χώρα μας, αντιθέτως, διεξάγεται ένας άληκτος δήθεν διάλογος προς το κενό, προς την παγίδα. Η ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του κράτους, της παιδείας, του πολιτικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης, ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων κράτους, αγοράς και οικονομίας είναι το διακύβευμα της νέας προσπάθειας στην οποία οφείλουμε να επενδύσουμε. Οι αλλαγές αυτές είναι προϋπόθεση για την επαναφορά της Ελλάδας στον σωστό δρόμο. Είναι προϋπόθεση για ν’ ανακτήσουν οι Ελληνες πολίτες την αξιοπρέπεια και την αυτοπεποίθησή τους. Είναι προϋπόθεση για να μπορέσουν να δημιουργήσουν ελεύθεροι και απερίσπαστοι. Είναι προϋπόθεση για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα ανεκτίμητα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας: τον Πολιτισμό και την Ιστορία της, το περιβάλλον, τον ήλιο και τη θάλασσα.

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα χρειάζεται επειγόντως καινοτομικές τομές. Που θα κάνουν εφικτές απαντήσεις στα μεγάλα προβλήματα του σήμερα και του αύριο. Η Ελλάδα είχε στο παρελθόν δυνάμεις που σε κρίσιμες φάσεις αισθάνονταν ότι είχαν μια ευθύνη για το πού και πώς πάμε. Ελπίζουμε ότι υπάρχουν και σήμερα τέτοιες δυνάμεις ικανές να κατανοήσουν πόσο οδυνηρή μπορεί να αποδειχθεί η κατεύθυνση στην οποία κινείται η κοινωνία και η χώρα.

Ιστορικά, οι δυνάμεις αυτές –με πραγματισμό– πρόσφεραν την εξουσία πότε στο ένα και πότε στο άλλο κόμμα εξουσίας. Σήμερα πάλι είναι ανάγκη να παίξουν τον ρόλο καταλύτη. Να αυτονομηθούν έστω, πρόσκαιρα, από τα κομματικά κατεστημένα, και να στηρίξουν ένα δύσκολο πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της κρίσης μαζί με μεταρρυθμίσεις πνοής, που θα αποτελέσουν τον άξονα μιας νέας κυβερνητικής συνεργασίας δράσης. Δράσης και όχι λόγων. Δράσης τώρα και όχι αύριο.

* Οι κ. Βασίλης Κοντογιανόπουλος και Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργοί, ο κ. Γιάννης Μπουτάρης είναι δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης.